3 triệu người lao động sẽ "biến mất" sau 10 năm nữa
Hàn Quốc lần đầu suy giảm dân số tự nhiên.
Hồi tháng 2/2021, Cơ quan Thống kê Hàn Quốc công bố dữ liệu cho thấy nước này lần đầu tiên ghi nhận suy giảm dân số tự nhiên trong năm 2020 trong bối cảnh phải đối mặt với tình trạng già hóa dân số đang diễn ra nhanh chóng và tỷ lệ sinh thấp kéo dài. Theo số liệu sơ bộ, Hàn Quốc ghi nhận số trẻ chào đời trong năm 2020 ở mức thấp kỷ lục là 272.400 trẻ, giảm 10% so với năm 2019, trong khi số người tử vong lại ở mức cao kỷ lục là 305.100 người, tăng 3,4% so với năm 2019.
Do vậy, dân số nước này giảm 33.000 người trong năm 2020, đánh dấu năm đầu tiên Hàn Quốc ghi nhận suy giảm dân số tự nhiên kể từ năm 1970 khi Cơ quan Thống kê nước này bắt đầu thu thập dữ liệu. Suy giảm dân số tự nhiên là tình trạng số người chết nhiều hơn số trẻ được sinh ra trong cùng một thời điểm.
Ngoài ra, tổng tỷ suất sinh (TFR), tức là số con trung bình mà một phụ nữ sinh ra trong đời, tại Hàn Quốc trong năm 2020 ở mức thấp kỷ lục mới là 0,84 con/phụ nữ, giảm so với 0,92 con/phụ nữ trong năm 2019. Đây là năm thứ 3 liên tiếp, tổng tỷ suất sinh ở Hàn Quốc giảm dưới 1%.
Hàn Quốc cũng là nước duy nhất trong số 37 nước thành viên của Tổ chức Hợp tác Phát triển kinh tế (OECD) có tổng tỷ suất sinh dưới 1%. Kể từ năm 2018, tổng tỷ suất sinh trung bình ở các nước thành viên OECD là 1,63 con/phụ nữ. Tổng tỷ suất sinh thấp báo động nhiều vấn đề về nhân khẩu học, trong đó có sự sụt giảm lực lượng lao động do tỉ lệ sinh thấp.
Khoảng trên 3 triệu lao động Hàn Quốc sẽ "biến mất" trong 10 năm tới
Theo dự báo, Hàn Quốc sẽ vượt qua ngưỡng của một "xã hội siêu già hóa" vào năm 2025. Khi đó, số người già từ 65 tuổi trở lên sẽ chiếm 20% dân số. Trong một tuyên bố đăng tải trên Twitter ngày 23/6, Phó thủ tướng Hàn Quốc Hong Nam-ki nhấn mạnh: "Nếu không có phản ứng triệt để, Hàn Quốc dự kiến sẽ trải qua một cơn địa chấn dân số từ năm 2030 – 2040".
Với tỷ lệ sinh giảm và dân số già, dân số trong độ tuổi lao động tại Hàn Quốc được dự báo sẽ giảm nhanh theo thời gian. Dân số trong độ tuổi lao động (15~64 tuổi) đã đạt đỉnh 37,65 triệu người vào năm 2018 và sau đó giảm 290.000 người trong vòng hai năm xuống còn 37,36 triệu người vào năm ngoái.
Tuy nhiên, độ tuổi từ 15 đến 64 khác với độ tuổi lao động thực tế. Trong cuốn sách xuất bản gần đây "Sự chung sống trong tương lai của dân số" (Population Future Coexistence), giáo sư nhân khẩu học Cho Young-tae của Trường Đại học Y tế Công cộng Đại học Quốc gia Seoul đã phân loại 'dân số lao động' là từ 25~59 tuổi, nhóm tuổi phát triển mạnh về sản xuất, tiêu dùng, đầu tư.
Theo Giáo sư Cho, 'dân số lao động' dự kiến sẽ giảm từ 26,08 triệu người vào năm 2021 xuống còn 25 triệu người vào năm 2027 và dự kiến đến năm 2031 sẽ giảm 3,15 triệu người so với năm nay.
Giáo sư Cho khẳng định "Trong 10 năm tới, dân số lao động tương đương với dân cư thành phố Busan hiện tại (3,7 triệu người) sẽ biến mất. Tại thời điểm này, bất cứ thị trường và thành phần xã hội nào cũng cảm nhận được sự chênh lệch về dân số". Điều này đồng nghĩa với việc cơn địa chấn dân số đã bắt đầu hoành hành đến mức ai cũng có thể cảm nhận được.
Hàn Quốc tìm cách 'sống chung' với tình trạng tỉ lệ sinh thấp
Hàn Quốc áp dụng nhiều chính sách khuyến khích, hỗ trợ để nâng tỷ lệ sinh.
Các nghiên cứu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho thấy dân số già sẽ kéo tụt năng lực sản xuất của một nền kinh tế, dẫn tới Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) sụt giảm. Đối với Hàn Quốc, tỷ lệ sinh thấp và dân số già hóa đặt ra mối lo ngại về thiếu hụt nguồn nhân lực, làm tăng chi phí trợ cấp xã hội, đồng thời giảm triển vọng tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ 4 châu Á.
Theo Nikkei Asian Review, trong thập kỷ qua, dù đã dành 130.000 tỷ won (tương đương 116 tỷ USD) để ngăn chặn sự suy giảm tỷ lệ sinh nhưng Chính phủ Hàn Quốc vẫn chưa thu được kết quả đáng kể. Hàn Quốc đang vật lộn với tỉ lệ sinh giảm do ngày càng có nhiều người trẻ kết hôn muộn, lựa chọn độc thân hoặc không muốn có con do kinh tế trì trệ kéo dài.
Phó Thủ tướng Hàn Quốc Hong Nam-ki cho rằng, nếu không thể tránh được một trận động đất về dân số, có thể làm rung chuyển cơ cấu xã hội thì chính phủ Hàn Quốc nên có những phương án chuẩn bị giúp giảm cường độ của chấn động.
Để thực hiện Kế hoạch cơ bản lần thứ 4 về mức sinh thấp và già hóa (giai đoạn 2021~2025), chính phủ Hàn Quốc đã quyết định đầu tư tổng cộng 196 nghìn tỷ won (172,3 tỷ USD) từ nay cho đến năm 2025, trong đó có 36 nghìn tỷ won sẽ được chi cho năm 2021.
Chính phủ quyết định rằng mức sinh thấp là kết quả của các yếu tố kinh tế xã hội như vấn đề việc làm và nhà ở, các yếu tố văn hóa và giá trị như sự gia tăng các hộ gia đình độc thân và các con đường nhân khẩu học như giảm dân số trong độ tuổi sinh. Theo đó, phương hướng giải quyết cơ bản là 'nâng cao chất lượng cuộc sống' cho mọi thế hệ, bao gồm cả trẻ em, thanh niên và thế hệ đã nghỉ hưu.
Tuy nhiên, nhìn lại thực tế là tỷ lệ sinh đã giảm xuống mức tồi tệ nhất ngay cả sau khi chính phủ rót 200 nghìn tỷ won vào các biện pháp cơ bản đối với tỷ lệ sinh thấp và già hóa kể từ năm 2006, chính người dân Hàn Quốc cũng băn khoăn với việc liệu có thể tin tưởng được ý chí và khả năng thực thi của chính phủ hay không.
Theo hãng tin Bloomberg, trong một tuyên bố chung do 11 bộ ở Hàn Quốc công bố ngày 27/1/2021, quốc gia này nhận thấy thật khó để đảo ngược xu hướng tỷ lệ sinh thấp trong tương lai gần. Do vậy, Seoul sẽ áp dụng phương pháp tiếp cận 'hai chiều' vừa khuyến khích sinh đẻ, vừa tìm cách điều chỉnh nền kinh tế phù hợp với tình trạng dân số giảm và già hóa.
Tuyên bố trên cũng thông báo về việc thành lập lực lượng đặc nhiệm thứ ba của chính phủ về chính sách dân số kể từ khi Tổng thống Moon Jae-in nhậm chức vào năm 2017, đồng thời vạch ra các mục tiêu của lực lượng này.
Để giảm thiểu thiệt hại đối với nền kinh tế của tình trạng giảm dân số, Seoul cũng lập kế hoạch khuyến khích thêm nhiều phụ nữ và người lớn tuổi tham gia vào lực lượng lao động, cùng lúc tìm cách tuyển dụng thêm lao động ngoại quốc.
Được biết, Chính phủ Hàn Quốc sẽ phát triển một dạng thị thực mới để thu hút các nhà nghiên cứu và chuyên gia từ nước ngoài, đồng thời tạo điều kiện để giúp đỡ người về hưu có thể hoạt động kinh doanh.
Hàn Quốc cũng sẽ tăng cường hỗ trợ pháp lý và thể chế cho các kiểu gia đình phi truyền thống như người kết hôn theo luật tập tục (common-law) hay các cặp có con nhưng không kết hôn.
Nguyễn Hải
